Disclaimer: This article is composed and translated to Burmese by Claude3-Opus under my supervision to elaborate the main ideas I outlined and final (minimal) edited. This is for your evaluation purpose of how good the LLM has become for Burmese composition.
ဒီနေ့ခေတ်မှာ နည်းပညာတွေ အရမ်းကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာတာနဲ့အမျှ artificial intelligence (AI) ရဲ့ ပေါ်ပေါက်လာမှုက မိဘတွေ၊ ဆရာ/မတွေ စိတ်ပူရတဲ့ ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။ ကလေးတွေ အနာဂတ်မှာ ဒီလို နည်းပညာတိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေထဲ ဘယ်လိုရင်ဆိုင် ကျော်ဖြတ်ကြမလဲဆိုတာကို ပူပန်စိုးရိမ်မိကြတာ ဓမ္မတာပါပဲ။
လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်းမှာပဲ နည်းပညာက အံ့သြစရာကောင်းလောက်အောင် တိုးတက်ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်။ အင်တာနက်နဲ့ မိုဘိုင်းနည်းပညာ၊ Facebook, Twitter အစရှိတဲ့ လူမှုကွန်ရက်တွေ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့တာဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘဝတွေကို ပြောင်းလဲစေခဲ့ပါတယ်။ မကြာသေးမီက data technology, machine learning နဲ့ large language models (LLMs) တွေ ပေါ်ထွက်လာတာဟာ နယ်ပယ်ပေါင်းစုံမှာ AI ကို တော်လှန်ပြောင်းလဲစေခဲ့ပြန်ပါတယ်။ စာတွေအများကြီးကို နားလည်နိုင်ပြီး လူတစ်ယောက်လုပ်နိုင်တာထက် ပိုကောင်းတဲ့ တာဝန်တွေကို ထမ်းဆောင်နိုင်တဲ့ စွမ်းရည်တွေ ရှိလာတာဟာ အံ့သြစရာပါပဲ။ AI ဟာ ထူးချွန်တဲ့ ဆောင်းပါးတွေရေးနိုင်သလို လှပတဲ့အနုပညာလက်ရာတွေ ဖန်တီးနိုင်ပြီး လူတွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်လောက်တဲ့ ဂီတတွေတောင် ရေးစပ်နိုင်လာပါပြီ။
AI ရဲ့ သက်ရောက်မှုက သမိုင်းတစ်လျှောက်က ကျွန်တော်တို့ အလုပ်လုပ်တဲ့ ပုံစံတွေ၊ နေထိုင်မှု ပုံစံတွေကို ပြောင်းလဲစေခဲ့တဲ့ တီထွင်ဆန်းသစ်မှုတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လို့ ရပါတယ်။ ပုံနှိပ်စက်က အသိပညာတွေကို ပြန့်နှံ့စေသလို၊ ကွန်ပျူတာ စာစီစာရိုက် ပုံနှိပ်တာက လက်နှိပ်စက်တွေ၊ ခဲစာလုံး စာစီစက်တွေကို အသုံးမဝင်တော့စေခဲ့သလို AI အခြေပြု automation စနစ်တွေကလည်း သေးငယ်ပြီး ထပ်ခါတလဲလဲ လုပ်ရတဲ့ အလုပ်တွေ၊ ဉာဏ်ရည်နည်းတဲ့ အလုပ်တွေကို အစားထိုးသွားနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီလို အစားထိုးနိုင်ခြင်းက လူတွေ ရဲ့ အကောင်းဆုံး အရည်အချင်းတွေကို အာရုံစိုက်လုပ်နိုင်အောင် ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။ လူတွေဆီမှာ ရှိတဲ့ မမျှော်လင့်နိုင်တဲ့ စိတ်ခံစားချက်တွေ၊ ပြည့်စုံတိကျမှု မရှိတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့ မျိုးဆက်ပေါင်းများစွာ လက်ဆင့်ကမ်းလာတဲ့ မှတ်ဉာဏ်တွေက လူသားတွေရဲ့ ထူးခြားမှု လက္ခဏာပါပဲ။ လူတွေဆီမှာ ရှိတဲ့ အပြစ်အနာအဆာတွေ၊ ခံစားနိုင်မှု၊ စာနာနားလည်မှုနဲ့ အခြားသူတွေနဲ့ အသေအချာ ချိတ်ဆက်နိုင်တဲ့ စွမ်းရည်တွေက အဆင့်မြင့်ဆုံး AI တွေကို အနိုင်ယူနိုင်ပါသေးတယ်။ ခြောက်ပြစ်ကင်းသဲလဲစင် မဖြစ်တဲ့ လူ့စရိုက်လက္ခဏာကိုက အားသာချက်များလားလို့ စဉ်းစားမိပါတယ်။
သမိုင်းပညာရှင် Yuval Noah Harari ရဲ့ “21 Lessons for the 21st Century”၊ “Sapiens” စာအုပ်တွေမှာ ပြောထားသလို၊ အနာဂတ် နည်းပညာ ပြောင်းလဲမှုတွေမှာ လိုအပ်မယ့် အခြေခံ လူသားစွမ်းရည် ၄ ချက်ကတော့ စိတ်ကူးဉာဏ်ရည် (Creativity)၊ ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်မှု (Critical thinking)၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း (Collaboration) နဲ့ ဆက်သွယ်ပြောဆိုရေး (Communication) တို့ပါပဲ။ လူတွေရဲ့ ပုံပြင်ပြောခြင်း၊ စိတ်ကူးယဉ်မှု၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနဲ့ တစ်ဦးချင်းစီရဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေကနေ ကျော်လွှားနိုင်တဲ့ လူ့သဘာဝ အရည်အချင်းတွေက ရှုပ်ထွေးတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သလို၊ စိတ်ဝိညာဉ်ကို လှုပ်ခါစေတဲ့ အနုပညာတွေ ဖန်တီးနိုင်ပြီး၊ ဖြေရှင်းလို့ မရနိုင်လောက်တဲ့ ပြဿနာတွေကို ကျော်လွှားခဲ့တာတွေ အများကြီးပါပဲ။
စိတ်ကူးဉာဏ်ရည် (Creativity) ဆိုတာ၊ ပုံမှန်ထက် ထူးခြားတဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်တဲ့ စွမ်းရည်ဖြစ်ပြီး ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းဖို့၊ ပန်းတိုင်ရောက်ဖို့ အတွက် အဆင့်တိုင်းကို စဉ်းစားနိုင်တဲ့ ဉာဏ်ရည်ပါပဲ။ AI က အမျိုးမျိုးသော အတွေးအခေါ်တွေကို လျင်မြန်စွာ ထုတ်ပေးနိုင်ပေမယ့် ဆက်စပ်မှု မရှိတဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို ပေါင်းစပ်ပြီး၊ အကြောင်းအရာတစ်ခုတည်းကို မျိုးစုံသော ရှုထောင့်ကနေ ရှုမြင်နိုင်တာဟာ လူတွေမှာပဲ ရှိပါတယ်။ ဥပမာ ဝန်ထမ်း နှစ်ယောက်ကို ထုတ်ကုန်အသစ်တစ်ခု ဒီဇိုင်းဆွဲဖို့ တာဝန်ပေးလိုက်ပါမယ်။ စိတ်ကူးညံ့တဲ့သူက AIက ထုတ်ပေးတဲ့ အတွေးအခေါ်တွေအပေါ် မှီခိုနေမှာပါ။ ဒါက ဖောက်သည်တွေက စိတ်မဝင်စားနိုင်ပါဘူး။ အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ ဖန်တီးနိုင်စွမ်း မြင့်မားတဲ့သူက AI ကိရိယာတွေကို ရွေးချယ် အသုံးပြုမှာ ဖြစ်ပေမယ့် သူရဲ့ ထူးခြားတဲ့ ရှုမြင်သုံးသပ်ချက်နဲ့ တီထွင်နိုင်မှုတွေကို ထည့်သွင်းပြီး အတွေးအခေါ်သစ်တွေ ဖန်တီးမှာပါ။ စိတ်ကူးအမျိုးမျိုး စူးစမ်းနိုင်ဖို့ AI ရဲ့ အထောက်အကူကို ယူမယ်။ ဒါပေမယ့် လက်ရှိ ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ရုံတင်မကဘဲ အနာဂတ်အတွက်ပါ အခွင့်အလမ်းသစ်တွေ ဖွင့်ပေးနိုင်တဲ့ ထုတ်ကုန်မျိုး ဖန်တီးဖို့ သူ့ဆီက လူ့စိတ်ကူးဉာဏ်ရည်ကို အသုံးပြုမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်မှု (Critical thinking) မှာ ကိုယ့်ရဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို အမြဲမပြတ် မေးခွန်းထုတ်ပြီး တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း ပါဝင်ပါတယ်။ AI က အချက်အလက် အမြောက်အများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်ပြီး ပုံစံခွက်တွေ ရှာဖွေနိုင်ပေမယ့် အချက်အလက် ရင်းမြစ်တွေရဲ့ ယုံကြည်ကိုးစားရမှုကို အကဲဖြတ်ခြင်း၊ အမြင်အမျိုးမျိုးကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း၊ ကောင်းမွန်တဲ့ ကောက်ချက်ချခြင်းတွေက လူတွေရဲ့ စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုမှာ အရေးကြီးပါတယ်။ ကျောင်းသားနှစ်ယောက် အင်တာနက်ကနေ အကြောင်းအရာတစ်ခုကို ရှာဖွေနေကြတယ် ဆိုပါစို့။ ဝေဖန်ပိုင်းခြားမှု အားနည်းတဲ့ ကျောင်းသားက AI ရဲ့ အကျဉ်းချုပ်တွေနဲ့ သုံးသပ်ချက်တွေကိုပဲ အားကိုးပြီး၊ အချက်အလက်တွေရဲ့ တိကျမှန်ကန်မှုကို စစ်ဆေးခြင်း၊ အခြားအမြင်တွေကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း မရှိဘူး။ အခြားတစ်ဖက်မှာ ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်မှု အားကောင်းတဲ့ ကျောင်းသားကတော့ AI ကို အချက်အလက်တွေ စုဆောင်းဖို့နဲ့ စုစည်းဖို့ သုံးမယ်။ ဒါပေမယ့် အရင်းအမြစ်တွေကို အကဲဖြတ်ပြီး ဘက်လိုက်မှုတွေကို ဖော်ထုတ်ကာ၊ တစ်ခုချင်းစီရဲ့ နောက်ကွယ်က လေးလေးနက်နက် စဉ်းစားထားမှုကို သုံးသပ်မှာပါ။ AI ကို အချိန်ကုန်သက်သာစေဖို့ အသုံးပြုမယ်။ ဒါပေမယ့် အဓိကကတော့ သူ့ရဲ့ လူ့စွမ်းရည်ဖြစ်တဲ့ ဝေဖန်ပိုင်းခြားမှုကို အသုံးချပြီး၊ အမှန်တရားနဲ့ ထင်မြင်ချက်ကို ခွဲခြားကာ၊ အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့ ကောက်ချက်တွေ ချမှာပါ။ ကောက်ချက်ချမှုတွေ လွဲကောင်းကောင်းလွဲနိုင်ပေမယ့်၊ AI ကို ပုံစံချထားပေးတဲ့ အဖြေတွေထက်၊ လူ့သဘာဝ ဝိရောဓိ ဖြစ်တာတွေကို ထောက်ပြနိုင်တာမျိုးက လူတွေရဲ့ ပြီးပြည့်စုံမှုမရှိတဲ့ ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်စွမ်းပါပဲ။
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (Collaboration) ဟာ လူတွေအနေနဲ့ တစ်ဦးချင်းစီစွမ်းရည် အကန့်အသတ်ထက် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ရလဒ်တွေ ရနိုင်စေတဲ့ အဓိက အချက်ပါပဲ။ AI က ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ပိုပြီး လွယ်ကူချောမွေ့စေနိုင်သလို၊ တာဝန်တွေခွဲဝေတာကိုလည်း ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လူတွေမှာရှိတဲ့ ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်နိုင်မှု၊ အလိုက်သိတတ်မှု၊ တစ်ဦးခံစားချက်ကို တစ်ဦးက ခံစားနိုင်မှု၊ ရှုပ်ထွေးတဲ့ အုပ်စုလိုက် ဆက်ဆံရေးတွေကို ကိုင်တွယ်နိုင်မှုနဲ့ တစ်ဦးချင်းရဲ့ စွမ်းရည်တွေကို အကျိုးရှိရှိ အသုံးချနိုင်မှုတွေကတော့ အရေးပါလှပါတယ်။ တစ်ခုတည်းသော စီမံကိန်းမှာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ အဖွဲ့ဝင် နှစ်ဦးကို ကြည့်ပါမယ်။ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မကောင်းတဲ့သူဟာ AI နဲ့ စီမံခန့်ခွဲတဲ့ ကိရိယာတွေကိုပဲ အလွန်အကျွံ မှီခိုနေမှာပါ။ ဒါ့ကြောင့် ထိရောက်စွာ ဆက်သွယ်ခြင်း၊ အဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ခြင်းတွေ ပျက်ယွင်းသွားနိုင်ပါတယ်။ ဒီအချက်က စီမံကိန်းအောင်မြင်ဖို့ အဟန့်အတားဖြစ်စေပါလိမ့်မယ်။ အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မှု ကောင်းမွန်တဲ့သူက AI ကို စီမံခန့်ခွဲရေး လုပ်ငန်းတွေ လုပ်ကိုင်ဖို့နဲ့ လူတိုင်းပါဝင်နိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးဖို့အတွက်ပဲ သုံးပါလိမ့်မယ်။ တကယ့်လုပ်ငန်းခွင်မှာ လူတွေကြားထဲ အပြန်အလှန် ဆက်ဆံရေးက ပိုအရေးကြီးပါတယ်။ အဖွဲ့ဝင်တိုင်းရဲ့ စိတ်ကူးအကြံတွေကို သေချာ နားထောင်ပြီး၊ လွတ်လပ်စွာ ဆွေးနွေး မျှဝေကြမှာပါ။ အားလုံးက တူညီတဲ့ ရည်မှန်းချက်ကို ရောက်ရှိအောင်၊ တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် နားလည်မှုရှိအောင် ကြိုးစားကြမှာပါ။ AI ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်နဲ့ လူတွေရဲ့ အပြန်အလှန် ဆက်ဆံရေး ကျွမ်းကျင်မှု နှစ်ခုပေါင်းစပ်လိုက်ရင်တော့၊ တစ်ဦးတည်း ဒါမှမဟုတ် AI စနစ်တစ်ခုတည်းနဲ့ ဘယ်တော့မှ မရနိုင်တဲ့ အောင်မြင်မှုကို ရရှိနိုင်ပါလိမ့်မယ်။
ဆက်သွယ်ပြောဆိုရေး (Communication) ဟာ အတွေးအခေါ်တွေ မျှဝေဖလှယ်ခြင်း၊ ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ခြင်းနဲ့ ပြောင်းလဲတိုးတက်မှုအတွက် အခြေခံ အုတ်မြစ်ပါပဲ။ AI က ရှင်းလင်းပြတ်သားပြီး စွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ စာသားတွေကို ရေးသားနိုင်ပေမယ့်၊ လူတွေမှာရှိတဲ့ ခံစားချက်ပါဝင်အောင် ဆက်သွယ်နိုင်မှု၊ အမျိုးမျိုးသော ပရိသတ်နဲ့ လိုက်လျောညီထွေ ဆက်ဆံနိုင်မှု၊ တစ်ခုခု လုပ်ဆောင်ချင်စိတ် ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်တဲ့ စွမ်းရည်တွေကတော့ ထိရောက်တဲ့ ဆက်သွယ်ရေးအတွက် မရှိမဖြစ်ပါပဲ။ ကြီးမားတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတစ်ရပ်အကြောင်း ကုမ္ပဏီဝန်ထမ်းတွေကို ရှင်းလင်းပြောပြနေတဲ့ ခေါင်းဆောင် နှစ်ဦးကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။ ဆက်သွယ်ရေး အားနည်းတဲ့ ခေါင်းဆောင်က AI ရေးသားပေးတဲ့ စာသားလွှာတွေကိုပဲ မှီခိုနေမှာပါ။ အဲဒီ စာသားတွေက နားလည်ရခက်တဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေပြီး၊ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေကို ကောင်းကောင်း မဖြေရှင်းနိုင်ပါဘူး။ အခြားတစ်ဖက်မှာ ဆက်သွယ်ရေး ကျွမ်းကျင်တဲ့ ခေါင်းဆောင်ကတော့ AI ကို ပရိသတ်အကြောင်း လေ့လာဖို့၊ မိန့်ခွန်းအတွက် အချက်အလက်တွေ ရှာဖွေဖို့ သုံးပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် နားလည်မှုနဲ့ စာနာမှုတွေ ထည့်သွင်းပြီး မိန့်ခွန်းရေးဖို့ကတော့ သူ့ကိုယ်ပိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ပဲ လုပ်ဆောင်မှာပါ။ AI ကို လူတွေဆီ စာသားတွေ ပို့ဆောင်ပေးဖို့ အသုံးပြုမယ်။ ဒါပေမယ့် လက်တွေ့အနေနဲ့ကတော့ လူသားရဲ့ ဆက်သွယ်ရေး ကျွမ်းကျင်မှုတွေကိုပဲ အဓိက မှီခိုမှာပါ။ ပန်းတိုင်ရောက်ဖို့ အနာဂတ်ပုံရိပ်ကို ထိထိရောက်ရောက် ရှင်းလင်းဖော်ပြနိုင်မယ်၊ ကန့်ကွက်မှုတွေကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းပြီး တုံ့ပြန်ဖြေရှင်းနိုင်မယ်၊ အဖွဲ့သားတွေကို စည်းရုံးပြီး အတူတကွ ရှေ့ဆက်နိုင်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်မှာပါ။
အနာဂတ်မှာ AI နဲ့ နည်းပညာတွေ ဖွံ့ဖြိုးလာတာနဲ့အမျှ လူတွေအနေနဲ့ ဒီ 4C ကျွမ်းကျင်မှုတွေ၊ အထူးသဖြင့် အပြောင်းအလဲကို လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်အောင် ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်စွမ်းဟာ အင်မတန် အရေးကြီးပါတယ်။ စိတ်ကူးအိမ်မက်၊ ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်မှု (“ငါဘာကြောင့် ငါဘာတွေ တွေးနေမိလဲ” ဆိုတာကို ပြန်စဉ်းစားကြည့်တာ) နဲ့ ကိရိယာတန်ဆာပလာတွေ တီထွင်နိုင်တဲ့ စွမ်းရည်တွေဟာ လူသားတွေရဲ့ အားသာချက်ပါပဲ။ ဒါပေမယ့် မိဘတွေနဲ့ ဆရာ/မတွေအနေနဲ့ အချက်အလက် အသစ်တွေ များပြားလာတာနဲ့၊ သိပ္ပံဝိဇ္ဖာ နယ်ပယ်အလိုက် ကျွမ်းကျင်မှုအသစ်တွေ လိုအပ်လာတာတွေကြောင့်၊ ဘာတွေကို ဦးစားပေးရမလဲနဲ့ ဒီ အရည်အချင်းတွေကို ကလေးတွေဆီမှာ မွေးမြူပျိုးထောင်ပေးဖို့ ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ ဆိုတာ စိုးရိမ်နေကြမှာပါ။ ခက်ခဲတဲ့ တာဝန်တစ်ရပ်ပါပဲ။ ဒါပေမယ့် နောင်လာမယ့် မျိုးဆက်သစ်တွေ အောင်မြင်ဖို့အတွက် 4C ကတော့ မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါတယ်။
ဒီနေရာမှာ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ အကြံပြုချင်တာကတော့ ကလေးတွေကို စဉ်ဆက်မပြတ် လေ့လာသင်ယူတတ်တဲ့ အလေ့အကျင့်ကောင်းတွေ မွေးမြူပေးဖို့ပါပဲ။ လေ့လာသင်ယူနည်း နည်းလမ်းတွေ သင်ပေးခြင်း၊ တစ်သက်တာလုံး လေ့လာနေမယ့် စိတ်ဓာတ်ကို မြှင့်တင်ပေးခြင်းအားဖြင့် အနာဂတ်မှာ လိုက်လျောညီထွေ နေထိုင်နိုင်စွမ်းကို ကလေးတွေမှာ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။ စူးစမ်းလေ့လာခြင်း၊ မေးခွန်းထုတ်ခြင်း၊ အမြဲမပြတ် လေ့လာနေခြင်း စတဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ အလေ့အထတွေဟာ မည်သည့် အပြောင်းအလဲမျိုးနဲ့ ရင်ဆိုင်ရပါစေ၊ ကျော်လွှား ရပ်တည်သွားနိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်ပေးနိုင်မှာပါ။
မိဘတွေအနေနဲ့ အောက်ပါ အချက်တွေကို လုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။
၁။ စူးစမ်းလိုစိတ်နဲ့ မေးခွန်းမေးတတ်တဲ့ အလေ့အကျင့်ကို အားပေးတည်ဆောက်ပေးပါ။ သားသမီးရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုတွေကို အတူတကွ လေ့လာပါ။ မေးခွန်းတွေ မေးမြန်းပါ။ သူတို့ စိတ်ဝင်စားတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ပိုမို နက်ရှိုင်းစွာ လေ့လာချင်စိတ် ပေါက်ဖွားလာအောင် တိုက်တွန်းပါ။ သားသမီးမေးခွန်းမေးတိုင်း ဝမ်းသာအားရ ဖြစ်စေပါ။ အဖြေ တိုက်ရိုက်ပေးမည့်အစား စာအုပ်စာတမ်းတွေ ဖတ်ရှုလေ့လာတာ၊ စမ်းသပ်လေ့ကျင့်တာတွေ လုပ်ပြီး အဖြေရှာစေပါ။ သူတို့ရဲ့ မွေးရာပါ စူးစမ်းလိုစိတ်ကို မြှင့်တင်ပေးခြင်းအားဖြင့် ကိုယ်တိုင်လေ့လာအဖြေရှာခြင်းကို တစ်သက်တာ နှစ်ခြိုက်စွဲလမ်းမှု ရှိလာစေနိုင်ပါတယ်။
၂။ အောင်စိတ် (Growth Mindset) မွေးခြင်း စံနမူနာ ပြပါ။ ကိုယ်တိုင် လေ့လာဆည်းပူးခဲ့ရတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေ၊ စိန်ခေါ်မှုတွေနဲ့ ကျော်လွှားခဲ့ပုံတွေ မျှဝေပေးပါ။ ကြိုးစားအားထုတ်မှု၊ လုံ့လဝီရိယနဲ့ အမှားတွေကနေ သင်ခန်းစာ ယူတတ်မှုတို့ရဲ့ အရေးပါပုံကို အလေးအနက်ထား ပြောပြပါ။ သားသမီးရဲ့ တိုးတက်မှုကို ချီးကျူးအားပေးပါ။ ရလဒ်တွေထက်စာရင် လေ့လာနေတဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှု လုပ်ငန်းစဉ်ကို ပို အလေးပေးပါ။ ဇွဲကောင်းသည့် အောင်စိတ်မွေးခြင်း၏ စိတ်နေသဘောထား ရဲ့ ကောင်းကျိုးတွေကို ကိုယ်တိုင် နမူနာပြခြင်းအားဖြင့် သားသမီးအနေနဲ့ ဘယ်လောက်ပဲ ခက်ခဲပါစေ၊ ကြိုးစားအားထုတ်မှုနဲ့ အောင်မြင်မှုကို ဆွတ်ခူးနိုင်ကြောင်း သင်ပြနိုင်မှာပါ။
ဆရာ/မ တွေအနေနဲ့ကတော့ -
၁။ စီမံကိန်းအခြေပြု သင်ယူမှုပုံစံကို အသုံးပြုပါ။ 4C ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို လက်တွေ့ အသုံးချနိုင်မယ့် အလုပ်တွေ၊ ဆောင်ရွက်ချက်တွေကို ကျောင်းသားတွေကို ပေးအပ်ပါ။ သူတို့ရဲ့ သင်ယူလေ့လာမှုကို ကိုယ်တိုင် တာဝန်ယူလုပ်ဆောင်စေပါ။ ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင် ထားရှိစေပါ။ ချဉ်းကပ်မှုနည်းလမ်းတွေ စီစဉ်စေပါ။ တိုးတက်မှုတွေကို သုံးသပ်စေပါ။ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ အတွေးအခေါ် မျှဝေဖလှယ်မှုနဲ့ ကိုယ့်အလုပ်ကို ဝေဖန်သုံးသပ်တတ်မှုတွေ ဖွံ့ဖြိုးလာအောင် အခွင့်အလမ်းတွေ ဖန်တီးပေးပါ။ ဥပမာ — ကျောင်းသူ/သားတွေကို အဖွဲ့လိုက် ခွဲပြီး၊ ပတ်ဝန်းကျင်၊ လူမှုရေးနဲ့ စီးပွားရေး စိန်ခေါ်မှုတွေအတွက် ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ မြို့တော်စီမံကိန်း ရေးဆွဲခိုင်းနိုင်ပါတယ်။ စီမံကိန်း တစ်လျှောက်မှာ ရေတိုရည်မှန်းချက်တွေ သတ်မှတ်စေခြင်း၊ သူငယ်ချင်းချင်း အကြံပေးေဝဖန်စေခြင်းနဲ့ နောက်ဆုံးမှာ အတန်းရှေ့မှာ သူတို့ရဲ့ အဖြေတွေ တင်ပြစေတာမျိုး လုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒီလို လက်တွေ့ကျတဲ့၊ ရှုပ်ထွေးတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို စိတ်ဝင်တစား ဆောင်ရွက်ခြင်းအားဖြင့် ကျောင်းသားတွေဟာ 4C ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို ထိထိရောက်ရောက် ဖွံ့ဖြိုးစေနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
၂။ စဉ်ဆက်မပြတ်တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်တတ်သည့် အလေ့အကျင့်တွေကို အားပေးတည်ဆောက်ပါ။ မှားယွင်းမှုတွေထဲက သင်ခန်းစာယူတတ်ပြီး အမြဲ တိုးတက်နေတဲ့ စိတ်နေသဘောထား ဖြစ်ထွန်းလာစေမယ့် သင်ယူရေး ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးပေးပါ။ ကျောင်းသားတွေအချင်းချင်း အကောင်းမြင်တဲ့ အကြံဉာဏ်တွေ ပေးကြဖို့၊ အကြံဉာဏ်အတိုင်း ကိုယ့်အလုပ်ကို ပြန်လည် ပြုပြင်ကြဖို့ တိုက်တွန်းပါ။ ကျောင်းသားတွေဘက်က နောက်ဆုံး ထွက်ပေါ်လာမယ့် ရလဒ်တွေထက် သူတို့ရဲ့ 4C ကျွမ်းကျင်မှုတွေ တိုးတက်လာတာ၊ လေ့လာသင်ယူမှု လုပ်ငန်းစဉ်ကို လိုက်စားနိုင်တာတွေကိုပါ တန်ဖိုးထားပါ။ ဥပမာ ကျောင်းသားတွေကို “အချင်းချင်း အကြံပေးဝေဖန်တဲ့ စနစ်” တစ်ခုကို ကျင့်သုံးခိုင်းပါ။ တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် သူတို့ရဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို အများရှေ့မှာ မျှဝေပြီး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် အကြံပေးစေတာမျိုးပါ။ အဲ့ဒီ အကြံပေးချက်အတိုင်း ပြန်လည်ပြင်ဆင်ပြီး အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ကိုယ့်ရဲ့ တိုးတက်မှုကို ပြန်လည်သုံးသပ်စေပါ။ ဒီလို အဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေတဲ့ အလေ့အထကို အားပေးမြှင့်တင်ခြင်းအားဖြင့် ကျောင်းသားတွေအနေနဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေကို ကောင်းကောင်း ခံနိုင်ရည်ရှိသွားမှာ ဖြစ်သလို၊ စိန်ခေါ်မှုတွေကို အနိုင်ယူနိုင်မယ့် လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်နိုင်စွမ်းကို ရရှိပါလိမ့်မယ်။
မိဘတွေ၊ ဆရာ/မတွေက ကလေးတွေ မွေးဖွားလာတဲ့ ခေတ်အခါ ကမ္ဘာနဲ့ တွေ့ကြုံခံစားရမယ့် နည်းပညာ တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေအကြောင်း ကိုယ်တိုင်လည်း ကောင်းကောင်း မသိရှိထားတာမျိုး၊ မခံစားဖူးတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခါအားလျော်စွာ စိုးရိမ်တာ၊ ကိုယ့်ကိုယ်ိုယုံကြည်မှု အားနည်းတာတွေ ခံစားရတတ်တာ ဓမ္မတာပါပဲ။ ကိုယ့်ခေတ်မှာက ဒါတွေ မရှိသေးဘူးလေ။ ဒါပေမယ့် 4C ကျွမ်းကျင်မှုတွေ မြှင့်တင်ပေးဖို့နဲ့ တစ်သက်တာလုံး ဘဝတစ်သက်တာ စဉ်ဆက်မပြတ် လေ့လာသင်ယူမှုကို နှစ်ခြိုက်စေဖို့ အာရုံစိုက်ခြင်းအားဖြင့် မရေရာတဲ့ အနာဂတ်ထဲကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ လျှောက်လှမ်းနိုင်ပြီး၊ အခွင့်အလမ်းကောင်းတွေကို အမိအရ ဆုပ်ကိုင်နိုင်မယ့် မျိုးဆက်သစ်တွေကို ပြုစုပျိုးထောင်ပေးနိုင်မှာပါ။
AI နည်းပညာ ဦးဆောင်တဲ့ အနာဂတ်မှာ လူသားတွေဟာ လူ့စရိုက်လက္ခဏာတွေကို ပိုမို ပြသနိုင်ဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။စိတ်ကူးဉာဏ်ရည် ထုတ်နိုင်မှု၊ ဝေဖန်ပိုင်းခြားမှု၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနဲ့ ဆက်သွယ်ပြောဆိုရေး စွမ်းရည်တွေဟာ လူနဲ့ စက်ကို ခွဲခြားပေးတဲ့ အဓိက စံနှုန်းတွေ ဖြစ်လာမှာပါ။ AI ဖြစ်သော်လည်း ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြန်လည်သုံးသပ်တတ်တဲ့၊ သတ်မှတ်တပ်ဆင်ပေးထားတဲ့ ကိရိယာတွေနဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေအတိုင်း ညှိနှိုင်းအကောင်အထည်ဖော်တတ်တဲ့ AI ဟာ လူ့ စွမ်းအားကို လိုက်မီအောင် ဖန်တီးနိုင်ကောင်း ဖန်တီးနိုင်မှာပါ။
အဲဒီမှာ အဓိက ခြားနားချက်တွေ ရှိပါသေးတယ်။ AI ဟာ သတ်မှတ်သင်ကြားပေးထားတဲ့ အကန့်အသတ်ရှိတဲ့ အဖြေတွေအတွင်းက တိကျတဲ့ အဖြေတွေကိုပဲ ပေးနိုင်တယ်။ လူတွေကျတော့ တိကျမှု ရှိစေ၊ မရှိစေ၊ သေချာမှုရှိရှိ/မရှိရှိ အဖြေမျိုးစုံပေးနိုင်ကြတယ်။ လူတစ်ဦးချင်းစီဆီမှာက အကန့်အသတ်ဘယ်လောက် ရှိသလဲ မသိနိုင်တဲ့ အဖြေတွေ ရှိနိုင်ကြတယ်။ AI က စွန့်စားမှုတွေ မလုပ်ဘူး။ လူတွေကျတော့ အန္တရာယ်တွေကို ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားမယယ့် စိတ် နဲ့ စွန့်စားတတ်ကြတယ်။
လူပီသတဲ့ လူ့စရိုက် အရည်အချင်းတွေကို ကောင်းမွန်အောင် မွေးမြူပျိုးထောင်ပေးခြင်းအားဖြင့်၊ လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်တဲ့ စိတ်နေသဘောထားတွေ ဖြစ်ထွန်းလာအောင် တည်ဆောက်ပေးခြင်းအားဖြင့် မျိုးဆက်သစ်တွေကို အနာဂတ်ရဲ့ မရေရာမှု အခြေအနေတိုင်းမှာ ကောင်းကောင်း ဖြေရှင်းနိုင်ပြီး၊ အလားအလာကောင်းတွေကို အမိအရ အသုံးချနိုင်အောင် ပြင်ဆင်ပေးနိုင်ပါတယ်။ အရေးကြီးတာက အခုကစပြီး လုပ်ရမှာပါ။ တစ်နေ့ကို စိတ်ဝင်စားစရာ မေးခွန်းတစ်ခုလောက် မေးမြန်းခြင်း၊ တစ်နေ့တစ်မျိုး အသစ်တစ်ခုခု လေ့လာသင်ယူခြင်း စတာလေးတွေနဲ့ စတင်လုပ်ဆောင်သွားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
